توسط سمیه ملکی
12-31-2023 2:40:32 PM
ضریب تبدیل بره پرواری چقدر است؟| افزایش وزن روزانه بره پرواری
ضریب تبدیل بره پرواری | میانگین افزایش وزن بره پرواری
نیاز به گوشت قرمز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تأمین‌کننده پروتئین و نقش آن در رفع دسته‌ای از بیماری‌ها همانند کم‌خونی، ضرورت و اهمیت پرواربندی دام‌های سبکی همانند بره را پیش از پیش آشکارتر می‌سازد.
با توجه به رشد روزافزون جمعیت و لزوم افزایش تولید گوشت قرمز بایستی اهمیت بیشتری به نقش و جایگاه پرواربندی در جوامع بشری داده شود. در بحث پرواربندی علاوه بر کمیت بایستی به کیفیت گوشت تولیدشده هم توجه گردد که توصیه کارشناسان استفاده از دام‌های جوان، اصلاح نژاد دام‌ها، تغذیه مناسب و ... جهت پرواربندی می‌باشد؛ اما در ارتباط با کمیت گوشت تولیدشده، ضریب تبدیل غذایی یکی از ده‌ها علت افزایش تولید گوشت در بره پرواری محسوب می‌گردد.
در ادامه این پست قصد داریم به مبحث ضریب تبدیل بره پرواری به‌عنوان یکی از ارکان‌های مدیریتی تأثیرگذار در واحدهای پرواربندی بره بپردازیم. از شما دوستان گرامی خواهشمندیم که تا پایان این پست ما را همراهی بفرمایید:
تعریف ضریب تبدیل بره پرواری:
ضریب تبدیل عبارت است از میزان خوراکی که حیوان مصرف می‌کند تا یک کیلوگرم محصولی را تولید کند. حال این محصول می‌تواند گوشت، شیر و یا تخم‌مرغ باشد؛ و هر چه این ضریب تبدیل پایین‌تر باشد ازنظر راندمان تولیدی بهتر است.
فرمول ضریب تبدیل به‌صورت زیر می‌باشد.
(مصرفی خوراک مقدار)/(تولیدی محصول مقدار)= ضریب تبدیل
راندمان غذایی برعکس ضریب تبدیل می‌باشد و هر چه راندمان غذایی بالاتر باشد میزان سوددهی هم بیشتر است:
100×(تولیدی محصول مقدار)/(مصرفی خوراک مقدار)= راندمان غذایی
میانگین افزایش وزن بره پرواری
ضریب تبدیل غذایی در بره‌های پرواری تقریباً بین 7 تا 8 به‌طور میانگین 5/7 است؛ یعنی بره برای تولید 1 کیلوگرم گوشت بایستی حدود 5/7 کیلوگرم خوراک مصرف کند. به‌طور میانگین یک بره پرواری به وزن 30 کیلوگرم روزانه به 1500 گرم خوراک نیاز دارد .
اگر میانگین افزایش وزن بره پرواری به‌صورت روزانه 200 گرم باشد ضریب تبدیل این دام برابر است با:
5/7 =1500/200= ضریب تبدیل
ضریب تبدیل غذایی یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که نشان می‌دهد بره‌های پرواری با چه کیفیتی خوراک مورداستفاده خود را تبدیل به گوشت می‌کنند.
*** به بیانی دیگر ضریب تبدیل یکی از معیارهای ارزش اقتصادی در ارزیابی و بررسی مدیریت گله‌های پرواری است و نقش بسیار مهمی را در میزان سوددهی پرواربندی بره دارد؛ زیرا با کاهش این ضریب مستقیماً در کاهش هزینه‌ها به‌خصوص هزینه‌های مربوط به خوراک که بخش عمده‌ای از هزینه‌ها را دربرمی گیرد اثرگذار است.
عوامل تأثیرگذار بر روی ضریب تبدیل بره پرواری:
هر عاملی که بر روی وزن، میزان مصرف و اتلاف خوراک تأثیرگذار باشد می‌تواند در بهبود و یا وخامت ضریب تبدیل غذایی هم مؤثر باشد. عوامل متعددی بر روی ضریب تبدیل بره پرواری یا میزان راندمان غذایی تأثیرگذار هستند ؛
در زیر به شرح پاره‌ای از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:
1- عوامل مدیریتی: فاکتورهای مدیریتی اعمال‌شده در سالن‌های پرواربندی یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در ضریب تبدیل بره پرواری می‌باشد؛ و درواقع این‌چنین می‌توان گفت که ضریب تبدیل غذایی انعکاسی از میزان مدیریت یک گله در طی دوره پرواربندی است.
الف- دمای محیط: یکی از مهم‌ترین فاکتورهای دخیل در بهبود ضریب تبدیل بره‌های پرواری می‌باشد. اگر دمای محیط از دمای آسایش بره‌ها بسیار پایین‌تر باشد بره‌ها برای گرم نگه‌داشتن خود نیاز به‌صرف انرژی از طریق مصرف مواد مغذی موجود در جیره دارند که برای این امر ناگزیر به استفاده از میزان غذای بیشتری هستند؛ و اگر هم‌درجه حرارت محیط بیشتر از دمای آسایش بره باشد در این حالت بخشی از انرژی که از طریق خوراک تأمین می‌گردد به‌جای این‌که صرف رشد حیوان شود باعث خنک کردن آن می‌گردد. درهرصورت درجه حرارت پایین و یا بالا اثرات سوئی بر روی ضریب تبدیل بره پرواری می‌گذارد زیرا قسمت عمده‌ای از انرژی خوراک صرف فعالیت و مکانیسم‌های بیولوژیکی دام می‌گردد.
ب- تهویه: دما و تهویه دوعاملی هستند که در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر می‌باشند. زمانی که تهویه بیش‌ازحد صورت گیرد سبب کاهش دما در سالن‌های پرواربندی می‌شود؛ و اگر تهویه به‌خوبی انجام نشود سبب بالا رفتن میزان رطوبت در سالن و تجمع گازهای سمی و درنتیجه افزایش انواع بیماری‌ها و کاهش عملکرد دام می‌گردد. بدین ترتیب برای جلوگیری از مشکلات مربوط به تهویه سالن بایستی راهکارهای مدیریتی را به‌موقع مبذول داشت. به‌عنوان‌مثال در فصل زمستان گاهی برای عمل تهویه بایستی از وسایل گرمایشی استفاده گردد زیرا هوای بیرون از سالن سرد است و اگر در داخل سالن هم تهویه صورت گیرد سبب افت دمای سالن و درنتیجه افزایش ضریب تبدیل می‌شود بدین ترتیب دامداران بایستی تهویه را از طریق وسایل گرم‌کننده انجام دهند. این در حالی است که در فصل تابستان بایستی عکس این عمل صورت گیرد. بدین ترتیب تمام راهکارها و یا استراتژی‌های مدیریتی لازم را بایستی در کاهش میزان مصرف خوراک و بهبود ضریب تبدیل به کاربست.
2- عوامل تغذیه‌ای:
الف- میزان انرژی جیره: حیوانات برای تأمین احتیاجات مواد مغذی خود ازجمله انرژی نیاز به مصرف غذا دارند. هرچه بره میزان کمتری انرژی دریافت کند برای جبران آن بایستی میزان بالاتری از خوراک را مصرف کند. به‌عنوان‌مثال بره‌هایی که با جیره 2000 کیلوکالری بر کیلوگرم تغذیه می‌شوند در مقایسه با بره‌هایی که با جیره 2300 کیلوکالری بر کیلوگرم تغذیه می‌شوند به میزان بیشتری از خوراک نیاز دارند تا کمبود این انرژی از طریق مصرف خوراک بیشتر جبران گردد. بدین ترتیب جیره‌ای که برای بره‌های پرواری فرموله می‌گردد بایستی احتیاجات مواد مغذی حیوان اعم از انرژی، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی را برآورده نماید تا از این طریق نیازهای مربوط به رشد حیوان رفع گردد. خوراک بره پرواری متشکل از علوفه و کنسانتره است. ازآنجایی‌که کنسانتره بره پرواری به‌منظور تأمین انرژی در جیره لحاظ می‌گردد بایستی در هنگام جیره نویسی نهایت دقت را داشت و برای آن‌ها بهترین کنسانتره را در نظر گرفت. بهترین کنسانتره پرواری کنسانتره ای است که انرژی آن بر اساس دوره‌های مختلف پرواربندی تنظیم‌شده باشد. به‌عنوان‌مثال در ابتدای دوره پرواربندی در مقایسه با انتهای دوره به میزان بالاتری از انرژی نیاز است به همین دلیل کنسانتره ابتدای دوره با انتهای پرواربندی متفاوت خواهد بود.
 ب- برنامه خوراک‌دهی: بهتر است که در سه وعده صبح، ظهر و عصر بره‌های پرواری را تغذیه نمود. همچنین نباید که دام به مدت طولانی گرسنه بماند زیرا سبب تحریک اشتها و میزان مصرف بیشتری از خوراک در طی زمان‌های دسترسی به خوراک می‌شود.
ج- اتلاف خوراک: پرت و تلف شدن خوراک سبب به‌هم‌ریختگی در ضریب تبدیل بره پرواری می‌گردد. اگر خوراک خیلی زیاد در آخور ریخته شود سبب بیات شدن و در صورت مرطوب بودن دچار کپک‌زدگی و فساد می‌شود؛ و این کپک‌زدگی مانع از مصرف خوراک توسط حیوان و درنهایت کاهش رشد می‌شود.
د- مصرف آب باکیفیت: همواره بایستی آب تمیز و سالم در اختیار بره‌ها قرار گیرد. آب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد مغذی است که می‌تواند در بهبود ضریب تبدیل غذایی بره پرواری اثرگذار باشد.
3- عوامل بهداشتی و سلامتی گله:
عدم رعایت بهداشت و انتقال بیماری در بین بره‌ها تأثیر نامطلوبی بر روی رشد و ضریب تبدیل غذایی دارد. اگر بره‌ای در گله دچار بیماری باشد باید زود از گله حذف شود زیرا سبب شیوع و انتقال بیماری در بین دیگر دام‌ها می‌شود که می‌تواند رشد و ضریب تبدیل غذایی را هم تحت تأثیر خود قرار دهد. می‌توان با اتخاذ راهکارها و ابزارهای مناسبی ازجمله اصول حفاظت زیستی (رعایت بهداشت و ضدعفونی کردن جایگاه پرواربندی) و استفاده از دارو و واکسن بره پرواری در زمان‌های مشخص برای مقابله با عوامل بیماری‌زا اقدام نمود.
4- عوامل فیزیولوژیکی:
الف- سن و جنس: بره‌های نر در مقایسه با بره‌های ماده از سرعت رشد بالاتر و ضریب تبدیل غذایی بهتری برخوردار هستند. همچنین هر چه که سن بیشتر می‌شود به دلیل بیشتر شدن وزن و نیاز به انرژی بیشتر، ضریب تبدیل بالاتر و درنتیجه بازدهی تولید کمتر می‌شود.
ب- تحرک و میزان فعالیت: هر چه فعالیت حیوان بیشتر باشد، نیاز به انرژی و مصرف آن‌هم افزایش می‌یابد درنتیجه آهنگ رشد بافت‌های عضلانی هم کمتر می‌شود؛ که نتیجه آن مصرف بیشتر خوراک در مقابل تولید گوشت کمتر است. بدین ترتیب داشتن فعالیت و تحرک در میزان ضریب تبدیل بره پرواری تأثیرگذار خواهد بود.
سخن آخر:
همان‌طور که ذکر گردید درصد عمده‌ای از عملکرد و بهبود ضریب تبدیل بره پرواری بازتابی از فاکتورهای مدیریتی و تغذیه‌ای می‌باشد و کمتر تحت تأثیر نژاد قرارگرفته است که هرچند در سال‌های اخیر متخصصین علم اصلاح نژاد توانسته‌اند با دست‌کاری ژنتیکی، دام‌هایی ایجاد کنند که ازنظر میزان مصرف خوراک و ضریب تبدیل غذایی در حد مطلوبی باشند که این کار می‌تواند در شکوفا کردن هر چه بیشتر صنعت پرواربندی مؤثر واقع گردد.
در همین راستا، رضایت دامدار زمانی تأمین می‌گردد که ضریب تبدیل بره پرواری به حداقل رسیده باشد؛ که رعایت دقیق عوامل مؤثر در بهبود ضریب تبدیل توسط دامدار، جیره نویس (متخصص تغذیه)، کارخانه تهیه خوراک دام و کارگران دامداری افزایش راندمان غذایی را امکان‌پذیر خواهد نمود که نتیجه آن افزایش تولید گوشت بیشتر در قبال مصرف پایین‌تر خوراک می‌باشد. در چنین وضعیتی دام‌پرور می‌تواند از پرواربندی خود انتظار سوددهی و درآمدزایی قابل قبولی را داشته باشد.
|