هزینه نگهداری هر رأس گاو شیری در یک سال با هزینه‌های خوراک و نگه‌داری و دارو

صنعت گاوداری به‌خصوص از نوع شیری سال‌هاست که در بسیاری از کشورها ازجمله ایران عزیزمان به‌عنوان یکی از مشاغل پرسود و با مزایای اقتصادی فراوان، شناخته‌شده است. کاهش نرخ آمار بیکاری، تأمین نیاز غذایی جامعه و ... از مزایای صنعت گاوداری شیری به‌حساب می‌آید. ازاین‌رو اگر کشور ما تمرکز و سیاست خود را بر روی پیشرفت و توسعه هر چه بیشتر این صنعت بگذارد و با حمایت‌های همه‌جانبه از کارآفرینان ازجمله دادن تسهیلات بانکی، بی‌شک می‌تواند جایگاه اقتصادی خود را در جهان ارتقاء دهد.

طرح توجیهی گاوشیری100راسی ویرایش سال 1401

اما سودی که از صنعت پرورش گاو شیری به دست می‌آید به همین سادگی نیست چراکه باید هزینه‌های بسیاری را صرف نگهداری دام‌ها نمود تا بتوان با مدیریتی صحیح به کسب درآمدی ایده آل دست‌یافت. بر همین اساس در این مقاله قصد داریم درباره هزینه‌های نگهداری هر رأس گاو شیری در طول یک سال که درنهایت منجر به سود و یا ضرر یک واحد گاوداری می‌گردد بپردازیم امیدواریم که اطاعات آن برای شما دوستداران این صنعت و دامداران گرامی، مفید باشد.

آشنایی با صنعت گاو شیری

صنعت گاوداری شیری یکی از مهم‌ترین صنایع پرمنفعت در کشور است که می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مشاغل زیادی را ایجاد نماید. در این صنعت می‌توان چندین هدف را به‌طور هم‌زمان دنبال نمود. در این صنعت مهم‌ترین هدف تولید شیر و تأمین نیازهای غذایی جوامع بشری هست اما علاوه بر تولید شیر می‌توان از تولیدمثل این نوع از دام‌ها و پرورش گوساله‌های نر و ماده نیز کسب درآمد نمود.
در صنعت گاوداری شیری بایستی از نژادهای شیری که میانگین تولید شیر روزانه آن‌ها بالاست استفاده نمود. این نوع از دام‌ها را می‌توان تا طول عمر اقتصادی یعنی تا زمانی که تولید شیر و یا گوساله‌زایی دارند در گله نگهداری نمود سپس بایستی آن‌ها را با دام‌های جوان‌تر جایگزین کرد.
توسعه صنعت شیری بستگی به سه عامل 1- پیدا نمودن بازار مناسب برای شیر و سایر فراورده‌های حاصله از آن، 2- وسایل و نیروی انسانی موردنیاز برای جمع‌آوری شیر، 3- تأمین مداوم شیر باکیفیت دارد. اگر کشور ما بتواند این سه عامل را بر روی این صنعت پیاده‌سازی نماید با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی که دارد یقیناً می‌تواند به یکی از قطب‌های مهم تولید در منطقه و چه‌بسا در جهان تبدیل شود.

مزایا و معایب پرورش گاو شیری

•    تولید نیازهای غذایی جامعه اعم از پروتئین، کلسیم و سایر ریزمغذی‌ها
•    تولید گوساله‌های نر و استفاده از آن‌ها به‌منظور امر پرواربندی
•    تولید گوساله‌های ماده و استفاده از آن‌ها به‌عنوان تلیسه‌های جایگزین
•    فراهم نمودن زمینه اشتغال طیف گسترده‌ای از افراد جویای کار به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم
•    تولید فراورده‌های لبنی و عدم وارد نمودن آن از سایر کشورها
•    جلوگیری از خروج ارز و رونق بخشیدن به اقتصاد کشور
•    و ...

هزینه تأسیس یک واحد گاوداری شیری

برای یک دامدار بسیار مهم است که بداند هزینه تأسیس یک واحد گاوداری شیری چقدر است؟

بیشترین هزینه‌ها صرف کدام بخش می‌شوند؟ مهم‌ترین هزینه‌های نگهداری هر رأس گاو شیری کدام اند؟

و سؤالاتی از این قبیل. تا با مدیریتی صحیح بتواند واحد تولیدی خود را سر پا نگه دارد و از طریق آن کسب درآمد نماید؛ اما مهم‌ترین هزینه‌های نگهداری هر رأس گاو شیری در یک سال به شرح زیر می‌باشند که اگر دامدار در این زمینه اطلاع کافی نداشته باشد یقیناً هزینه‌های جانبی و اضافی ناشی از سوء مدیریت؛ سبب ورشکستگی و ضرر و زیان‌های مالی در گاوداری وی می‌شود.

این هزینه‌ها عبارت‌اند از:

1- هزینه ساختمان و تأسیسات:
یکی از مهم‌ترین واصلی‌ترین قسمت‌های یک واحد گاوداری شیری، بخش ساختمان و تأسیسات آن هست گرچه هزینه‌های صرف شده در این بخش جزء سرمایه‌های ثابت است و هرسال هزینه صرف این قسمت نمی‌شود اما بااین‌حال اگر در ابتدای امر به‌صورت اصولی احداث نگردد ممکن است که دامدار هزینه‌های زیادی را بابت استهلاک آن‌ها پرداخت نماید؛ و یا همان‌طور که می‌دانید جایگاه اثر مستقیمی بر روی میزان تولیدات گاو شیری دارد، اگر دامدار در ابتدای کار به‌منظور کاهش هزینه‌ها، جایگاه‌ها را اصولی نسازد به‌عنوان‌مثال از مصالح ارزان‌قیمت استفاده کند و یا این‌که مصالح به کار گرفته‌شده متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه نباشد، در چنین حالتی این جایگاه نمی‌تواند مکانی برای آسایش و آرامش دام باشد و حیوان آن‌طور که شایسته است نمی‌تواند تولید شیر و یا حتی گوساله‌زایی درستی داشته باشد و این امر خود می‌تواند هزینه‌های نگهداری هر رأس دام را افزایش دهد که به‌تبع آن میزان سود نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

2- هزینه خرید دام:
انتخاب دام مناسب از دیگر مواردی است که می‌تواند سود یک گاوداری شیری را تحت شعاع خود قرار دهد. ازآنجایی‌که بیشترین درآمد این حرفه از راه فروش شیر به دست می‌آید همچنین با فروش روزانه شیر است که دامدار می‌تواند سایر هزینه‌های نگهداری دام از قبیل خوراک و دارو را تأمین نماید، حال اگر دامی که برای این امر مورداستفاده قرار می‌گیرد اگر در برابر خوراکی که مصرف می‌کند آن‌طور که شایسته است نتواند تولید شیر داشته باشید به‌طور حتم نگهداری از آن کاری عاقلانه نیست. ازاین‌رو یک دامدار برای موفقیت در کسب‌وکار خود ملزم است که از نژادی بهره ببرد که بتواند تولید شیر بالایی داشته باشد همانند نژاد گاو هلشتاین.

نژاد اصیل این حیوان از ضریب تبدیل مناسبی برخوردار است و می‌تواند با مصرف کمترین خوراک حتی روزی تا 40 الی 50 کیلوگرم شیر تولید کند ازاین‌رو در رده گاوهای پر تولید قرار دارد؛ اما گاوهایی نیز هستند که با مصرف بیشترین خوراک روزانه فقط 10 کیلوگرم شیر می‌دهند همانند نژادهای بومی؛ که به‌کارگیری از آن‌ها به‌قصد اهداف تجاری جزء ضرر و زیان چیز دیگری به همراه نخواهند داشت. پس انتخاب نژاد خوب و شیری نیز از پارامترهای مهمی است که می‌تواند هزینه‌های تولید و نگهداری یک واحد گاوداری را کاهش دهد.

3- هزینه خوراک مصرفی
نقش بی‌بدیل خوراک بر روی رشد و تولیدات گاو شیری بر کسی پوشیده نیست. پایه برنامه غذایی گاوهای شیری بر اساس علوفه است اما استفاده از کنسانتره در جیره غذایی این دام‌ها می‌تواند احتیاجات آن‌ها به انرژی، پروتئین، مواد معدنی و ویتامینی را تأمین کند. گاوهایی که ازنظر میانگین تولید شیر روزانه در جایگاه مناسبی قرار دارند تنها با مصرف علوفه، روزانه می‌توانند بین 10 تا 20 کیلوگرم تولید شیر داشته باشند و همچنین مصرف علوفه به‌تنهایی می‌تواند احتیاجات نگهداری آن‌ها را برآورده سازد، اما اگر دامدار می‌خواهد با تولید شیر بیشتر به سود بالایی برسد بایستی کنسانتره که شامل دانه‌های غلات، فراورده‌های فرعی، مکمل‌های معدنی و ویتامینی است را نیز در جیره غذایی روزانه آن‌ها بگنجاند.

اما در ارتباط با هزینه‌ها بایستی دو نکته را مدنظر قرارداد:

اول این‌که استفاده از جیره‌ای بی‌کیفیت و ارزان‌قیمت نه‌تنها دامدار را در امر پرورش موفق نمی‌کند بلکه او را متحمل خسارت‌های جبران‌ناپذیر نیز می‌نماید. چراکه جیره بی‌کیفیت صرفاً به دلیل این‌که قیمت پایین‌تری دارد جوابگوی نیاز و احتیاجات غذایی دام نخواهد بود درنتیجه میزان تولید حیوان را نیز تا حد بسیاری به پایین می‌کشاند که در این‌چنین حالتی به‌کارگیری از این دام در امر پرورش، فقط هزینه‌ها را بالا می‌برد.

دوم استفاده از جیره باقیمت بالا هرچند هم که باکیفیت باشد باز ممکن است ازنظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نباشد و میزان سود به‌دست‌آمده بسیار کمتر از هزینه صرف شده باشد. پس ازآنجایی‌که نقش خوراک به‌تنهایی می‌تواند میزان سود و زیان یک گله را تعیین نماید راهکار در این است که از متخصصان حوزه تغذیه دام کمک گرفته شود تا ضمن تنظیم یک برنامه غذایی متعادل از قیمتی اقتصادی نیز برخوردار باشد تا از این طریق هزینه‌های نگهداری نیز کاهش یابد.

4- هزینه‌های دارو و درمان:
غالب بیماری‌هایی که در گاوهای شیرده ظهور می‌یابند همانند کتوز، تب شیر، نفخ، جابه‌جایی شیردان و ... دارای منشأ تغذیه‌ای هستند و مربوط به سوخت‌وساز مواد غذایی در بدن این دام‌ها هست. این امراض از دسته بیماری‌های غیر عفونی محسوب می‌شوند و از یک دام به دام دیگر منتقل نمی‌شود بااین‌حال اگر دامی را گرفتار کند ممکن است که هزینه‌های تولید را چند برابر نماید و خسارت‌های سنگینی را گریبان گیر دامدار کند. متأسفانه بسیاری از دامداران به علت عدم داشتن اطلاعات کافی از نحوه خوراک و جیره غذایی گاوهای شیری هزینه‌های زیادی را سالانه صرف درمان و معالجه آن‌ها می‌کنند که گاه این درمان‌ها جواب نمی‌دهد و یا این‌که حیوان در صورت معالجه همانند قبل قادر به تولید نخواهد بود؛ که اگر از یک برنامه غذایی متعادل شده‌ای استفاده گردد یقیناً این‌چنین مشکلاتی پیش نخواهد آمد و یا حداقل به‌ندرت اتفاق می‌افتد. ازاین‌رو برای کاهش هزینه‌های دارو و درمان، گاوهای شیری را بایستی با جیره‌ای متعادل و موازنه‌شده زیر نظر کارشناسان تغذیه پرورش داد.

توجیه اقتصادی صنعت پرورش گاو شیری

با توجه به مواردی که در بالا ذکر گردید اگر بتوان میزان هزینه‌های نگهداری به ازای یک رأس گاو شیری را کاهش داد یقیناً این کسب‌وکار از توجیه اقتصادی مطلوبی برخوردار خواهد بود که لازمه آن داشتن تجربه لازم و همچنین برخورداری از دانش فنی و اطلاعات کافی درزمینهٔ پرورش اعم از آشنایی با بیماری گاو شیری، تغذیه و چگونگی تنظیم جیره غذایی، نژاد، مدیریت و ... هست.

طرح توجیهی گاوشیری100راسی ویرایش سال 1401