پروار گوساله بهتر است یا بره ؟ | گاوداری بهتر است یا گوسفندداری

امروزه اهمیت موضوع تأمین گوشت به‌منظور رفع احتیاجات بدن به مواد مغذی همچون آمینواسیدهای ضروری، املاح معدنی و ویتامین‌ها و همچنین به‌عنوان یک منبع تولیدکننده غذا با توجه به رشد روزافزون جمعیت بر کسی پوشیده نیست که همین مهم، جایگاه پرواربندی را بیش از بیش برای ما آشکارتر می‌سازد.

پرواربندی دام یعنی پرورش به شیوه صنعتی به‌منظور دستیابی به حداکثر گوشت تولیدی با استفاده از یک جیره‌ای متعادل و متناسب با رعایت نمودن اصول بهداشتی می‌باشد. یکی از متداول‌ترین روش‌های پرواربندی در کشور ما استفاده از دام‌های سبک و سنگینی همچون گاو و گوسفند است. در مسئله پرواربندی علاوه بر تولید گوشت بیشتر بایستی به کیفیت و بازارپسندی آن‌هم توجه نمود که برای نیل به این حصول بهتر است که از دام‌های جوان ‌همانند گوساله و بره استفاده گردد.

گوساله و بره به دلیل سرعت رشد بالا و کیفیت طعم و مزه گوشت، متناسب‌ترین گزینه برای پرواربندی به شمار می‌روند که در این پست می‌خواهیم به بررسی پرورش این دو دام از جهات مختلف بپردازیم درواقع می‌خواهیم ببینیم که پرورش گوساله بهتر است یا بره؟ یا به تعبیری دیگر گاوداری بهتر است یا گوسفندداری؟

آشنایی با صنعت پرواربندی گوساله:

هدف از پرواربندی رسیدن به بالاترین میزان تولید گوشت قرمز باکیفیتی مناسب است که در ایران برای رسیدن به این هدف از گاوهای بومی، گاومیش، گاوهای شیری حذفی و گوساله استفاده می‌گردد؛ که رایج‌ترین آن استفاده از گوساله‌ی نر نژادهای شیری است. دلیل استفاده از گوساله در مقایسه با گاو برای امر پرواربندی سرعت رشد بالا و ضریب تبدیل خوراک مناسب‌تر می‌باشد. ضریب تبدیل خوراک گوساله‌هایی با وزن 100 تا 250 کیلوگرم حدود 4 است یعنی به ازای مصرف 4 کیلوگرم خوراک، 1 کیلوگرم گوشت تولید می‌کنند این در حالی است که با افزایش وزن، این معیار سنجش شیب بالاتری را به خود می‌گیرد به‌طوری‌که در وزن 500 کیلوگرم، ضریب تبدیل به 10 کیلوگرم خوراک به ازای هر کیلوگرم افزایش وزن می‌رسد.

بهترین دام برای پرورش گوساله:

برای پرورش و پرواربندی گوساله از نژادهایی استفاده می‌گردد که دارای استعداد تولید گوشت بالا باشد. ازنظر تیپ ظاهری بدن گوساله‌های پرواری کوتاه، پهن و عضلانی است و در قسمت‌هایی مانند ران و دست که بیشترین تولید گوشت را دارد باید از رشد خوبی برخوردار باشند. در ایران بیشتر دامداران برای این امر از گوساله‌های نژاد سمینتال و هلشتاین بهره می‌برند.

وزن، سن و جنس مناسب پرواربندی گوساله:

اقتصادی‌ترین وزن خرید گوساله‌ها، وزن 120 تا 150 کیلوگرم است زیرا در این وزن گوساله‌ها از سرعت رشد بالاتری برخوردار هستند و حداکثر رشد خود را به‌صورت ذخیره گوشت و عضله بروز می‌دهند. بهترین سن برای پرواربندی گوساله سن 6 تا 8 ماهگی است. همچنین در امر پرواربندی در هیچ شرایطی از گوساله‌های ماده و یا نر اخته شده استفاده نمی‌گردد زیرا سریع به سن بلوغ و ذخیره چربی می‌رسند و سبب بالا رفتن ضریب تبدیل غذایی می‌شوند که به لحاظ اقتصادی برای دامدار نمی‌تواند به‌صرفه باشد. درواقع بهترین حالت استفاده از جنس نر اخته نشده است.

طول دوره پرواربندی گوساله:

طول این دوره بر اساس عواملی همانند بازار فروش، سن دام متغیر است. برای گاوهایی که دارای سنی بین 6 تا 8 ماهه هستند طول دوره پرواربندی 9 ماه، دام‌های یک‌ساله 6 تا 7 و برای دام‌های دوساله بین 5 تا 6 ماه در نظر گرفته می‌شود؛ و بر اساس آنچه در کشور ما رایج است بهترین فصل برای پرواربندی گوساله‌ها، مهرماه و بهترین فصل فروش آن، تابستان است.

آشنایی با صنعت پرواربندی بره:

در پرواربندی بره همانند گوساله هدف تولید گوشت قرمز در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. هر چه حیوان ازنظر سنی کوچک‌تر باشد بالطبع سرعت رشد بیشتر و تغییرات وزنی بر روی آن نمایان‌تر است؛ و درواقع یکی از پارامترهای سنجش بره پرواری تغییرات وزنی است که در آن‌ها ایجاد می‌گردد. بره تا زمانی که به سن بلوغ نرسیده از سرعت رشد بالایی برخوردار است و وقتی‌که به بلوغ رسید آهنگ رشد رو به‌کندی می‌رود و به‌عبارتی‌دیگر به رشد نهایی خود می‌رسد. از مهم‌ترین عواملی که بر روی رشد این حیوان اثر می‌گذارد به دودسته عوامل داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند؛ عوامل داخلی همانند نژاد و عوامل خارجی هم می‌توان اشاره‌ای به تغذیه، مدیریت، نحوه نگهداری بره و ... داشت.

بهترین دام برای پرورش بره:

برای پرواربندی بره می‌توان از نژادهای داخلی و خارجی استفاده نمود. معمولاً از دام‌هایی جهت پرواربندی استفاده می‌گردد که دارای میانگین افزایش وزن بالایی باشند که بالا بودن این پارامتر از عوامل اصلی موفقیت دامدار به لحاظ توجیه اقتصادی به‌حساب می‌آید. میانگین افزایش وزن روزانه در نژادهای ایرانی از 105 تا 215 گرم متغیر است (بیشترین را نژادهای افشاری، قزل، شال و ماکویی و کمترین را نژاد زل مازندران دارد)؛ که این پارامتر در نژادهای معروف دنیا همانند گوسفند رومانوف 250 گرم و یا حتی بیشتر هم می‌رسد.

وزن، سن و جنس مناسب پرواربندی بره:

از دیدگاه اقتصادی سود پرواربندی بره با به‌کارگیری از دام‌هایی که ازنظر وزن، سن و جنس قابلیت رشد مطلوبی دارند تضمینی است. بهترین وزن خرید بره برای امر پرواربندی 25 الی 30 کیلوگرم می‌باشد. همچنین سن پرواربندی بین 75 تا 365 روز متغیر است که در ایران ایدئال‌ترین سن شروع به‌طور میانگین 3 ماهگی می‌باشد. معمولاً جنس ماده به دلیل سرعت رشد پایین‌تر و ذخیره چربی بیشتر در طی دوران پرواربندی در مقایسه با جنس نر کمتر مورداستفاده قرار می‌گیرد.

طول دوره پرواربندی بره:

یکی از عوامل تأثیرگذار در میزان سوددهی بره پرواری مدت‌زمانی است که بره پروار می‌شود و هر چه بره طی مدت کمتری به وزن موردنظر برسد از بعد اقتصادی برای پرورش‌دهنده بسیار مناسب است زیرا می‌تواند با صرف هزینه کمتر بیشترین سود را به دست بیاورد. ایدئال‌ترین طول دوره پرواربندی بره بین 90 تا 120 روز است.

گاوداری بهتر است یا گوسفندداری؟

حال پس از آشنایی با هر دو صنعت به این موضوع می‌پردازیم که هزینه‌های پرورش کدام‌یک از دام‌ها پایین‌تر است؟ سرمایه موردنیاز چگونه است؟ می‌خواهیم ببینیم سود پرواربندی بره بیشتر است یا گوساله؟ برای روشن شدن مسئله موضوع را از چند جهت موردبررسی قرار می‌دهیم که شرح آن به‌صورت زیر است:

 برای پرواربندی گوساله احداث جایگاه و داشتن یک ساختمان پرواربندی یکی از ملزومات اساسی است درحالی‌که بره پرواری را می‌توان در جایگاه و مکان‌هایی همانند خانه‌های روستایی نیز پرورش داد که این عامل خود سرمایه اولیه بالایی را می‌طلبد.

 برای محاسبه سود پرواربندی بره و گوساله بایستی به برآورد هزینه‌های جاری و ثابت پرداخت که با توجه به متفاوت بودن شرایط و موقعیت افراد در هنگام پرواربندی، هزینه‌های مربوط به جایگاه، کارگر و سایر هزینه‌های ثابت را در نظر نمی‌گیریم و فقط به ذکر مهم‌ترین هزینه‌های جاری که دامدار برای پرواربندی ملزوم به‌صرف آن‌ها می‌باشد می‌پردازیم:

برآورد سود پرواربندی بره:

 یک بره 25 کیلوگرمی در سال 98 باقیمت هر کیلو 40 هزار حدود 1 میلیون تومان خریداری می‌شود. با توجه به این‌که درصد بالایی از هزینه‌های جاری را خوراک تشکیل می‌دهد در پرواربندی بره هزینه‌های خوراک و جیره برای 100 روز پرواربندی با احتساب میانگین مصرف 1500 گرم (5/1 کیلوگرم) خوراک در روز برای هر رأس بره 300 تا 350 هزار تومان است. همچنین هزینه‌های دارو، واکسن و ... به ازای هر رأس 000,20 تومان می‌باشد.

 اگر میانگین افزایش وزن روزانه بره پرواری 250 گرم باشد، این بره در طی دوره 100 روزه به وزن 50 کیلوگرم خواهد رسید (با رعایت نمودن اصول پرواربندی، مدیریت صحیح، جیره‌ای متعادل و ...). اگر این بره باقیمت 39500 تومان به فروش رود تقریباً 000,975,1 (یک‌میلیون و نهصد و هفتادوپنج هزار تومان) می‌شود؛ که با یک حساب سرانگشتی با کسر هزینه‌های مذکور چیزی حدود 600 تا 650 هزار تومان سود دارد که البته اگر کود آن‌هم به فروش رود میزان سود بیشتر خواهد شد.

برآورد سود پرواربندی گوساله:

برای پرواربندی گوساله بایستی نژادهایی را خریداری نمود که ازنظر ضریب تبدیل خوراک مطلوب باشند به‌عنوان‌مثال ضریب تبدیل خوراک در نژادهای بومی حدود 10 است درحالی‌که در نژادهایی همچون سمینتال و هلشتاین به‌طور میانگین 7 و 8 می‌باشد که این عامل ازنظر اقتصادی تأثیر زیادی بر روی کاهش هزینه‌های جاری پرواربندی دارد. اگر یک گوساله نژاد هلشتاین با وزن 150 کیلوگرم در سال 98 باقیمت هر کیلویی 000,35 تومان خریداری گردد هزینه آن حدود 000,250,5 تومان می‌شود. حال اگر این نژاد اصیل به‌طور میانگین روزی 8 کیلوگرم باقیمت هر کیلو حدود 500,1 تومان خوراک مصرف کند، هزینه کل جیره مصرفی در طول دوره 9 ماه پروار به‌طور تقریبی 000,240,3 می‌شود. همچنین هزینه دارو، واکسن و ... به ازای هر رأس گوساله در طی دوره پروار 000, 50 تومان می‌باشد.

 اگر وزن دام در پایان 9 ماه دوره پرواربندی به 350 کیلوگرم برسد و قیمت هر کیلو دام زنده 000,30 باشد تقریباً گوساله به قیمت 000,500,10 (ده میلیون) تومان به فروش می‌رود؛ که با کسر هزینه‌های جاری (خوراک+ دارو +خرید دام) تقریباً هر دام دو میلیون تومان سود دارد.

برآورد سود پرواربندی گوساله

 ذکر این نکته ضروری است که سود به‌دست‌آمده در هر دو بخش بره و گوساله ناخالص است زیرا سایر هزینه‌های همانند حقوق و دستمزد، مصرف سوخت و انرژی محاسبه نگردیده است.

مهم‌ترین مزیت و معایب پرواربندی بره و گوساله:

از مهم‌ترین مزیت پرواربندی بره می‌توان به مصرف خوراک کمتر، برگشت سریع‌تر سرمایه، کوتاه بودن طول دوره پرواربندی و ریسک پایین اشاره نمود. همچنین با توجه به کوتاه بودن طول دوره پرورش می‌توان سالی سه بار به پرواربندی بره اقدام نمود.

اما پرواربندی گوساله‌ یکی از شغل‌های پر ریسک و تقریباً طولانی‌مدت است که دامدار برای تأمین احتیاجات اساسی گوساله همانند خوراک بایستی از پشتوانه سرمایه‌ای محکمی برخوردار باشد تا بتواند از آن تا زمان فروش گوساله‌ها استفاده نماید؛ اما اگر از نژادهای اصیل استفاده گردد به دلیل بالا بودن میانگین وزن روزانه و ضریب تبدیل غذایی بهتر، افزایش تولید گوشت قرمز بیشتری را در پی دارد. همچنین میزان تلفات گوساله‌ها به دلیل مقاومت در برابر بیماری‌ها نسبت به بره‌ها کمتر است که این خود یک مزیت اقتصادی مهم برای دامدار به شمار می‌رود.

نتیجه‌گیری کلی:

با توجه به مطالب بالا نتیجه می‌گیریم که هرکدام از حرفه‌های مذکور برای دامدار می‌تواند از سودآوری لازم برخوردار باشند؛ و انتخاب این‌که کدام گزینه برای درآمدزایی مناسب‌تر است کاملاً بستگی به موقعیت و شرایط دامدار همانند برخوردار بودن از پشتوانه مالی، داشتن تجربه کاری، بازارپسندی منطقه، علاقه شخصی و ... دارد که همه این فاکتورها می‌توانند نقش مهمی را در موفقیت و یا عدم موفقیت دامدار ایفا کنند.

طرح توجیهی پرواربندی بره 50 راسی نگارش سال 1401 | صفر تا صد پرواربندی بره