خوراک گوساله پرواری سیمینتال + جیره نویسی گوساله و گاو پرواری pdf
افزایش روزافزون جمعیت و همچنین تقاضای بالای محصولات دامی به‌خصوص گوشت قرمز (به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین منبع تأمین‌کننده پروتئین)، پرورش دام را روزبه‌روز به‌سوی تجاری‌تر شدن سوق می‌دهد و اهمیت پرواربندی را بیش از بیش برای ما آشکار می‌سازد. در طی سال‌های اخیر با توجه به افزایش جمعیت دام‌ها و کمبود سطح مراتع در کشور، دامدار مجبور گردیده به‌جای افزایش تعداد دام‌ها رو به فروش آن‌ها بیاورد؛ بنابراین باید به مسئله پرورش و نگهداری دام‌ها به‌صورت پرواربندی اهمیت بیشتری داده شود.
هدف از بحث پرواربندی، تولید گوشت قرمز است. همان‌طور که می‌دانید بخش اعظم گوشت قرمز تولیدشده در جهان از گاو به دست می‌آید، ازاین‌رو پرواربندی گوساله می‌تواند به‌عنوان گزینه مطلوب جهت فراهم نمودن گوشت قرمز در جوامع بشری واقع گردد.
پرواربندی گوساله ازجمله مسائلی است که در موفقیت آن پاره‌ای از عوامل دخیل است ازجمله:
قیمت خرید
نژاد گوساله (ازلحاظ گوشتی بودن)
سن
جنس (نر و ماده بودن)
داشتن جایگاه مطلوب و بهداشتی
جیره و خوراک گوساله پرواری.
بااین‌حال، سه عامل از موارد فوق از درجه اهمیت بیشتری برخوردار هستند که عبارت‌اند از: انتخاب بهترین نژاد گوساله، جایگاه گوساله پرواری و تنظیم جیره و خوراک گوساله پرواری.
با توجه به تأثیر خوراک و جیره گوساله پرواری در مباحث پرواربندی و همچنین در نظر گرفتن اینکه حدود 60 درصد از هزینه‌های واحدهای دامپروری و پرواربندی را خوراک و جیره تشکیل می‌دهد، به همین جهت بر آن شدیم تا مقاله‌ای در خصوص جیره گوساله پرواری به نگارش درآوریم تا به ارائه راهکارهای تغذیه‌ای مناسب برای دستیابی به حداکثر بازدهی از گوساله‌های پرواری بپردازد.
لطفاً تا پایان این مقاله ما را همراهی بفرمایید:
اهمیت جیره گوساله پرواری از بعد اقتصادی:
قبل از اینکه مسائلی دیگری را موردبحث و بررسی قرار دهیم بهتر است که جیره گوساله پرواری را از بعد تولیدی و اقتصادی به دلیل اهمیت آن مورد ارزیابی قرار دهیم؛ به‌طور یقین یکی از اصول اصلی موفقیت در صنعت پرواربندی، توجه و بررسی فاکتور های تأثیرگذار در کاهش هزینه‌های پرواربندی است که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها، هزینه‌های مربوط به خوراک و جیره گوساله پرواری است. کاهش هزینه‌های خوراک از عوامل اصلی سودآوری در حرفه پرواربندی است زیرا همان‌طور که در متن فوق ذکر گردید جیره گوساله پرواری حدود 60 درصد از هزینه‌های پرواربندی را به خود اختصاص می‌دهد؛ بنابراین وقتی یک جیره‌ای برای گوساله پرواری تنظیم می‌گردد علاوه بر کیفیت و تأمین احتیاجات غذایی برای دام، بایستی از قیمتی مناسب برخوردار و ازنظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه باشد تا بتواند حداکثر سوددهی را برای دامدار در پی داشته باشد.
انواع روش‌های پرواربندی جهت تنظیم جیره گوساله پرواربندی:
برای پرواربندی روش‌های گوناگونی وجود دارد معمولاً گوساله‌ها را بر اساس نژاد، جنس و سن پروار می‌کنند.
روش پرواربندی گوساله‌ها بر اساس سن به‌صورت زیر است:
• پروار گوساله‌های شیری: این گوساله‌ها دارای سن 3 تا 5 ماهگی هستند؛ یعنی در این سن شروع به پروار می‌شوند.
• پروار گوساله‌های نر جوان: در این حالت از گوساله‌های نر که دارای سن 8 تا 12 ماهگی هستند جهت پروار انتخاب می‌شوند.
• پروار گوساله‌های بالغ: گوساله‌های 24 تا 30 ماهه که بالغ هستند پروار می‌شوند.
به‌طور متداول طول دوره پرواربندی بین 6 تا 9 ماه (180 تا حدود 270 روز) است و سپس گوساله‌ها جهت فروش روانه بازار می‌گردند.
جیره گوساله پرواری باید به‌گونه‌ای تنظیم گردد که احتیاجات غذایی گوساله را در سنین مختلف محاسبه کند و همچنین این جیره بایستی به نحوی انتخاب شود که راندمان ضریب تبدیل غذایی را افزایش دهد. (ضریب تبدیل غذایی یعنی اینکه گوساله در برابر حداکثر تولید گوشتی که دارد کمترین مصرف خوراک را داشته باشد که در این حالت می‌توان انتظار افزایش راندمان تولید گوشت را داشت). هر چه این ضریب کمتر باشد میزان سوددهی پرواربندی آن‌هم بیشتر خواهد بود.
البته باید به این نکته توجه داشت که ضریب تبدیل در گوساله‌های پرواری با توجه به نوع نژاد و سن متفاوت است به‌عنوان‌مثال:
گوساله‌های بومی به ازای 7 تا 8 کیلوگرم خوراک 1 کیلوگرم گوشت تولید می‌کند .
گوساله‌های اصیل و دو رگ به ازای هر 6 تا 7 کیلوگرم خوراک 1 کیلوگرم گوشت تولید می‌کنند (ضریب تبدیل در گوساله‌های بومی بیشتر از گوساله‌های اصیل و دو رگ است).
* همچنین با افزایش سن این ضریب بیشتر می‌شود و نتیجه آن این است که در برابر خوراک بیشتری که مصرف می‌کند میزان تولید گوشت کمتری در پی خواهند داشت.
تنظیم جیره گوساله پرواری در سنین مختلف پرواربندی:
ازنظر اصولی و علمی طول دوره پرواربندی که 9 ماه به طول می‌انجامد را به سه دوره سه‌ماهه تقسیم‌بندی می‌کنند که جیره گوساله پرواری ازنظر انرژی، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد مغذی متفاوت است.
در زیر به نحوه متعادل نمودن جیره گوساله پرواری 3 ماهه (گوساله شیری) می‌پردازیم:
همان‌گونه که در مطلب فوق ذکر گردید، طول دوره پروار به سه دوره سه‌ماهه تقسیم می‌شود که به دلیل پروار کردن بهتر گوساله جیره در این سه دوره متفاوت است.
1- تنظیم جیره گوساله پرواری در دوره اول: در این مدت‌زمان گوساله در سن 3 ماهگی قرار دارد که ازنظر فیزیولوژیکی بدن گوساله ازجمله استخوان‌ها و سیستم گوارشی (همانند شکمبه) در حال رشد می‌باشند. بدین ترتیب، در طول این دوره بایستی جیره‌ای تنظیم گردد که بتواند احتیاجات دام را تأمین کند که مهم‌ترین این احتیاجات تأمین پروتئین است. از منابع مهم پروتئین، انواع کنجاله ها، یونجه، پودر استخوان و... را می‌توان نام برد.
در این دوره نسبت علوفه به کنسانتره بسیار مهم است. چون در این زمان دستگاه گوارش گوساله هنوز تکمیل‌نشده و بهتر است از مواد کنسانتره ای کمتری استفاده گردد. بهترین نسبت علوفه به کنسانتره در این دوره 70 به 30 است (70 درصد علوفه و 30 درصد کنسانتره).
2- تنظیم جیره گوساله پرواری در دوره دوم: در این مدت گوساله در سن 6 ماهگی قرار دارد و معمولاً گوساله رشد اولیه خود را کرده اما هنوز نیاز به رشد دارد (رشد استخوان‌ها به‌طور کامل انجام نگرفته است)، بنابراین میزان پروتئین در مقایسه با دوره اول کمتر اما میزان انرژی در این دوره بیشتر است. نسبت علوفه به کنسانتره در این سن 50 به 50 است. در طول دوره پروار کردن گوساله تغییر خوراک بایستی به‌تدریج صورت گیرد یعنی تغییرِ جیره از علوفه به کنسانتره باید به‌آرامی انجام گیرد.
3- تنظیم جیره گوساله پرواری در دوره سوم: گوساله در سن 9 ماهگی قرار دارد؛ و ازآنجایی‌که هدف نهایی از پروار کردن، رسیدن به حداکثر رشد است بنابراین جیره پایانی باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که انرژی بالایی داشته باشد و به همین سبب می‌بایستی از دانه‌هایی باارزش غذایی بالا استفاده نمود و همچنین میزان کنسانتره بیشتری مورداستفاده قرار گیرد (میزان علوفه به کنسانتره طی این مدت 40 به 60 است). پس از اتمام این سه دوره گوساله در سن 12 ماهگی قرار دارد که جهت فروش روانه بازار می‌گردد.
یک دامدار برای دستیابی به کلید موفقیت در امر پرواربندی علاوه بر استراتژی‌های تغذیه‌ای باید راهکارهای مدیریتی را هم در نظر بگیرد. یکی از مهم‌ترین این راهکارها، وزن‌کشی گوساله طی دوره‌های پرواربندی است، درواقع هدف از وزن‌کشی گوساله‌ها، بررسی افزایش وزن روزانه است تا دامدار ارزیابی کند آیا جیره‌ای که تنظیم نموده سبب افزایش وزن و رشد می‌شود یا خیر؟ بنابراین برای پاسخ به این سؤال بایستی در پایان هر دوره وزن‌کشی صورت گیرد تا میزان رشد و افزایش وزن موردسنجش قرار گیرد.
افزایش وزن روزانه گوساله‌های پرواری:
در ایران برای امر پرواربندی معمولاً از چهار نژاد استفاده می‌کنند که عبارت‌اند از: نژادهای اصیل (شامل سیمینتان و هلشتاین)، نژادهای دو رگ و نژادهای بومی؛ که افزایش وزن روزانه در نژادهای مختلف متفاوت است:
• نژاد بومی: 700 گرم (7/0 کیلوگرم).
• نژاد دو رگ: 1000 گرم (1 کیلوگرم)
• نژاد اصیل (هلشتاین و سیمینتان): 1200 تا 1500 (2/1 تا 5/1 کیلوگرم)؛ که سیمینتان به‌عنوان بهترین نژاد گاو گوشتی در ایران جهت پرواربندی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
میزان مصرف خوراک و جیره گوساله پرواری در طول دوره پرواربندی:
بر اساس یک قاعده کلی میزان مصرف خوراک در گوساله پرواری طی دوره پرواربندی به‌صورت زیر محاسبه می‌گردد:
(طول دوره پروار) × (تعداد گوساله) × (افزایش وزن روزانه) × (میزان مصرف خوراک روزانه)
1- طول دوره پروار: همان‌طور که ذکر گردید بین 180 تا 270 روز متغیر است.
2- میزان مصرف خوراک روزانه: هر گوساله به‌طور میانگین روزانه 7 کیلو خوراک مصرف می‌کند.
(بستگی به نژاد دارد، در بعضی از نژادها کمتر و در بعضی بیش از 7 کیلو است که در اینجا میانگین در نظر گرفته‌شده است)
خوراک گوساله پرواری سیمینتال
به‌عنوان‌مثال، می‌خواهیم میزان مصرف خوراک گوساله پرواری سیمینتان در طول دوره پرواربندی (270 روزه) با تعداد 10 رأس را به دست آوریم:
بر اساس فرمول فوق، میزان مصرف خوراک گوساله پرواری سیمینتان را می‌توان محاسبه نمود:
28350 (کیلوگرم) = (طول دوره 270 روز) × (تعداد 10 رأس گوساله) × (افزایش وزن 5/1) × (7 میزان مصرف خوراک روزانه)
یعنی میزان مصرفی خوراک گوساله پرواری سیمینتان برای 10 رأس در طول دوره پرواربندی 28 تن و 350 کیلوگرم است.
برآورد احتیاجات گوساله پرواری:
احتیاجات غذایی دام معمولاً بر اساس سن، جنس و وزن دام از جداول خاصی (همانند جداول AFRC،ARC،NRC و...) استخراج می‌گردد؛ که این احتیاجات در جیره گوساله پرواری شامل انرژی، پروتئین، فیبر خام و سایر مواد مغذی می‌باشند؛ اما نکته‌ای که در اینجا حائز اهمیت است این است که انرژی از دو بخش نگهداری و رشد تشکیل‌شده است. به‌عبارتی‌دیگر، در جیره گوساله پرواری بایستی انرژی نگهداری و رشد گنجانده شود. انرژی رشد موردنیاز با استفاده از معادلات NRC و ترکیبی از وزن و رشد گوساله برآورد می‌گردد. در گوساله‌های بومی 20 درصد وزن بدن، گوساله‌های دو رگ 25 درصد از وزن بدن و گوساله‌های اصیل 30 درصد از وزن بدن را جیره رشد تشکیل می‌دهد. 3 درصد از وزن بدن گوساله را جیره نگهداری (جیره‌ای که در آن دام در دوران خاصی قرار ندارد و فقط جهت زنده ماندن و نگهداری است) تشکیل می‌دهد.
اجزاء تشکیل‌دهنده خوراک و جیره گوساله پرواری:
جیره گوساله‌های پرواری از دو بخش علوفه و کنسانتره تشکیل‌شده است. 1- علوفه شامل: یونجه، شبدر، کاه و سیلو (سیلوی ذرت و غیره). 2- کنسانتره: شامل انواع دانه‌ها (جو، گندم و...) انواع کنجاله ها (کنجاله سویا، تخم پنبه، آفتابگردان و...)، انواع تفاله (چغندر و نیشکر)، مکمل‌های معدنی (دی کلسیم فسفات، پودر استخوان سنگ‌آهک، آجرهای لیسیدنی و نمک)، مکمل ویتامینی پودر خون، پودر پر، پودر ماهی و غیره.
در جدول زیر نمونه‌ای از جیره گوساله پرواری در دوره سوم پرواربندی آورده شده است: میزان انرژی در آن: 1900(کیلوکالری بر کیلوگرم)، پروتئین خام: 5/11 درصد و نسبت علوفه به کنسانتره 40 به 60 است.
جدول 1- نمونه جیره گوساله پرواری
| ردیف |
نوع خوراک |
مقدار مصرفی (درصد) |
| 1 |
کاه گندم |
5 |
| 2 |
جو |
27 |
| 3 |
ذرت |
18/15 |
| 4 |
دی کلسیم فسفات |
- |
| 5 |
سنگ‌آهک |
12/0 |
| 6 |
کنجاله سویا |
4 |
| 7 |
بذر کتان |
2 |
| 8 |
یونجه پلت شده |
17/25 |
| 9 |
سیلوی ذرت |
10 |
| 10 |
چربی حیوانی |
5/8 |
| 11 |
نمک |
5/0 |
| جمع کل |
|
100 |
کلام پایانی:
برای رسیدن به نقطه مطلوب و اقتصادی درزمینهٔ پرواربندی، استراتژی‌های مختلفی را می‌توان در نظر گرفت که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تنظیم یک جیره متوازن و متعادل بر اساس روش‌های کاربردی و علمی است.