توسط سمیه ملکی
12-23-2023 9:32:00 PM
جیره غذایی گوسفندان داشتی
جیره غذایی گوسفندان داشتی
همان‌طور که می‌دانید، گوسفند بر اساس خصوصیات فیزیولوژیک و همچنین نوع بهره‌برداری اقتصادی از آن (تولید گوشت، شیر، پشم و غیره) در کشور ممکن است بهروش‌های گوناگونی پرورش داده شود. هر فردی با توجه به محل زندگی، شرایط اقتصادی، بازار خریدوفروش و همچنین بر اساس سرمایه خود اقدام به پرورش گوسفند می‌کند؛ که دامدار در این زمینه با دو نوع سیستم سرکار دارد:
 1- سیستم پرورش به‌صورت پرواربندی: که در این سیستم هدف از پروش گوسفند تولید گوشت در مدت‌زمان کوتاه است.
2- سیستم پرورش به‌صورت گله داشتی: که هدف از این سیستم، تولید پشم، شیر، گوشت و از همه مهم‌تر تولید و تکثیر بره است.
درواقع هدف و رسالت این پست، معرفی پرورش گوسفند آن‌هم از نوع داشتی به‌عنوان یکی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور است، لذا بر آن شدیم تا موضوع را از جنبه‌ی تخصصی پیگیری کنیم. بدین ترتیب در راستای پرورش گوسفند داشتی، پاره‌ای از عوامل ازجمله زمان خرید، بازار فروش، نژاد، خوراک و. در این امر دخیل هستند. اکنون می‌خواهیم از دیدگاه تخصصی درباره جیره غذایی گوسفندان داشتی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فاکتورهای دخیل و اثرگذار در این حوزه با شما صحبت کنیم. لطفاً تا پایان مقاله ما را همراهی بفرمایید:
مدیریت تغذیه و جیره غذایی گوسفندان داشتی:
جیره غذایی گوسفندان داشتی برحسب نوع جنس (نر و ماده) به‌طور جداگانه تنظیم می‌گردد. بدین ترتیب تقسیم‌بندی جیره غذایی گوسفندان داشتی به‌صورت زیر است:
الف- جیره و خوراک میش (جنس ماده). ب- جیره و خوراک قوچ (جنس نر).
الف- جیره و خوراک میش:
همان‌طور که در متن بالا اشاره گردید، هدف از پرورش گوسفند داشتی تولید گوشت، پشم، شیر و به‌خصوص تولید و تکثیر بره است. میش داشتی را معمولاً تا زمان عمر اقتصادی در گله نگهداری می‌کنند (تا مدتی که گوسفند تولید داشته باشد که در این مدت تعداد زایمان گوسفندان 4 و یا 5 شکم زایش است). در این نوع پرورش دامدار می‌تواند با فروش بره‌ها از این کار حداکثر سود را به دست آورد؛ اما نکته‌ای که قابل‌تأمل است بحث خوراک و جیره غذایی گوسفندان داشتی در طی دروِ پرورش و نگهداری است؛ زیرا دامدار بایستی حداقل 6 ماه از سال را دسترسی به مرتع داشته باشد، به‌عبارتی‌دیگر یکی از شرایط پرورش میش داشتی، برخوردار بودن از مراتع و یا زمین‌های زراعی و باغی جهت دسترسی به علوفه رایگان در فصولی از سال است. تا هزینه‌های تمام‌شده برای دامدار کمتر شود و بتواند حداکثر سوددهی را در این زمینه کسب کند.
به‌طورکلی جیره غذایی گوسفندان داشتی به مراحلی تقسیم‌بندی می‌شود که شرح آن به‌صورت زیر است:
 1- تغذیه و جیره مرحله نگهداری:
این مرحله از زمان خشک تا فصل جفت‌گیری دوره بعدی ادامه می‌یابد. در این حالت میش هیچ نوع تولیدی ندارد و یا به‌اصطلاح میش خشک است و آبستن نیست. طول این مرحله 16 هفته است. در این حالت تغذیه باید به‌گونه‌ای صورت بگیرد که در آن میش ازنظر وزنی ثابت بماند و تغییرات زیادی نداشته باشد درنتیجه برای تغذیه آن نیازی به استفاده از مواد پرانرژی همانند دانه غلات نیست. علوفه به‌عنوان بیشترین خوراک مورداستفاده در این مدت‌زمان است و درواقع خوراک میش به‌گونه‌ای است که ارزان‌ترین اقلام خوراکی (علوفه، کاه) مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این مرحله میش‌های داشتی در مراتع چرا می‌کنند و ویتامین و مکمل‌های معدنی هم به‌صورت آزاد در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.
جدول 1- نمونه خوراک پیشنهادی (در دوران نگهداری میش) و برآورد هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98
| ردیف |
نوع خوراک مصرفی |
مقدار مورداستفاده (گرم) |
قیمت (کیلوگرم- ریال) |
هزینه کل (ریال) |
| 1 |
یونجه |
250 |
18000 |
4500 |
| 2 |
کاه گندم |
540 |
6400 |
3456 |
| 3 |
سیلوی ذرت |
650 |
4500 |
2925 |
| 4 |
کنسانتره |
110 |
15500 |
1705 |
| جمع کل |
1550 |
|
568,12 |
جدول فوق خوراک روزانه میش داشتی در مرحله نگهداری را به وزن 60 کیلوگرم نشان می‌دهد. بر اساس این جدول هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98 به ازای هرروز 568,12 ریال برآورد گردید.
2- تغذیه و جیره مرحله فلاشینگ و جفت‌گیری:
فلاشینگ عبارت است از عمل افزایش میزان تخمک اندازی و درنتیجه افزایش میزان بره زایی است بدین ترتیب جیره غذایی گوسفندان داشتی در این دوره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. حداقل 2 هفته قبل از قوچ اندازی تا سه هفته بعدازآن دام را بایستی با جیره‌های مناسب تغذیه نمود؛ که این جیره برای یک میش 60 کیلوگرمی باید حداقل دارای 150 گرم پروتئین خام و 4/3 مگا کالری انرژی قابل متابولیسم باشد. تأمین میزان انرژی مذکور و افزایش تخمک اندازی مستلزم استفاده از کنسانتره میش داشتی است. بدین‌صورت که در جیره به ازای هر رأس میش، روزانه 220 تا 450 گرم دانه غلات (مواد انرژی‌زا) اضافه گردد.
نکته: میش‌هایی که نمره بدنی آن‌ها بین 2- 3 است در مقایسه با سایر میش‌هایی با نمره بدنی بالا، به فلاشینگ واکنش بهتری نشان می‌دهند و 20 تا 30 درصد میزان دو قلوزایی در آن‌ها بیشتر است.
جدول 2- نمونه خوراک پیشنهادی (در دوران جفت‌گیری) و برآورد هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98
| ردیف |
نوع خوراک مصرفی |
مقدار مورداستفاده (گرم) |
قیمت (کیلوگرم- ریال) |
هزینه کل (ریال) |
| 1 |
یونجه |
450 |
18000 |
8100 |
| 2 |
کاه گندم |
120 |
6400 |
768 |
| 3 |
سیلوی ذرت |
750 |
4500 |
3375 |
| 4 |
کنسانتره |
220-500 |
15500 |
7750 |
| جمع کل |
1820 |
|
993,19 |
جدول فوق خوراک روزانه میش داشتی در مرحله فلاشینگ را به وزن 60 کیلوگرم نشان می‌دهد. بر اساس این جدول هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98 به ازای هرروز 993,19 ریال برآورد گردید.
3- تغذیه و جیره مرحله اوایل آبستنی:
طول این دوره حدود 15 هفته است. تغذیه سلول تخم در دو هفته اول از مایعات رحم صورت می‌گیرد و رشد رویان در این دوران پایین است بنابراین احتیاجات روزانه شبیه جیره و خوراک میش در دوره نگهداری است زیرا بایستی وزن ثابت نگه‌داشته شود. تغذیه زیاد از حد در این دوره به‌ویژه در دو هفته‌ی اول سبب از بین رفتن سلول تخم می‌شود. همچنین کمبود عناصری همانند مس، روی، منگنز و سلنیوم سبب کاهش بره زایی می‌گردد.
4- تغذیه و جیره مرحله آخر آبستنی:
این دوره معمولاً 4 تا 6 هفته آخر آبستنی را شامل می‌شود، خوراک میش در این مرحله از حساسیت زیادی برخوردار‌است زیرا جنین حداکثر رشد را در این دوران دارد و از طرفی دیگر چون بافت پستانی جهت تولید شیر توسعه پیدا می‌یابد بنابراین تغذیه مناسب بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می‌کند.
جیره غذایی گوسفندان داشتی در این مدت‌زمان بهتر ست از علوفه مرغوب و باکیفیت بالا باشد. همچنین میزان کنسانتره مورداستفاده بین 250 تا 450 گرم باشد. نکته حائز اهمیت در این دوره بحث انرژی است. تنظیم جیره باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که جیره، انرژی بالایی نداشته باشد زیرا سبب چاقی دام و مشکلات مربوط به سخت‌زایی می‌گردد و از طرفی کمبود انرژی هم سبب بیماری‌هایی همانند مسمومیت آبستنی می‌شود.
در این دوره مواد معدنی به‌خصوص سلنیوم در جیره گنجانده شود، همچنین تعادل کلسیم در این مرحله از درجه اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا استفاده بیش‌ازحد یا کمبود کلسیم سبب بیماری‌هایی ازجمله تب شیر می‌شود.
جدول 3- نمونه خوراک پیشنهادی (در اواخر آبستنی) و برآورد هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98
| ردیف |
نوع خوراک مصرفی |
مقدار مورداستفاده (گرم) |
قیمت (کیلوگرم- ریال) |
هزینه کل (ریال) |
| 1 |
یونجه خشک |
450 |
18000 |
8100 |
| 2 |
کاه گندم |
900 |
6400 |
5760 |
| 3 |
سیلوی ذرت |
250 |
4500 |
1125 |
| 4 |
کنسانتره |
500 |
15500 |
7750 |
| جمع کل |
2100 |
|
735,22 |
جدول فوق خوراک روزانه میش داشتی در اواخر آبستنی را نشان می‌دهد. بر اساس این جدول هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98 به ازای هرروز 735,22 ریال برآورد گردید.
نکته: در او خر دوره آبستنی اضافه کردن کنسانتره باید به‌صورت تدریجی صورت گیرد تا دام دچار بیماری‌های گوارشی همانند اسید وز نشود.
5- تغذیه و جیره در مرحله شیردهی:
اوج شیردهی میش معمولاً در هفته سوم و چهارم بعد از زایمان است که احتیاجات غذایی در این دوره هم افزایش می‌یابد. بدین ترتیب، میزان احتیاجات انرژی حدود 30 و میزان نیاز به پروتئین در حدود 50 درصد افزایش می‌یابد. به ازای هر بره‌ای که میش دارد بین 400 تا 500 گرم کنسانتره به جیره اضافه می‌شود (میش‌هایی که دوقلو دارند در مقایسه با میش‌های تک قلو به میزان بیشتری انرژی بایستی دریافت کنند).
مکمل‌های معدنی و ویتامینی باید به میزان کافی و به‌صورت آزاد در دسترس دام قرار گیرد. میزان شیردهی دو ماه پس از زایمان کاهش می‌یابد و به دنبال آن‌هم میزان نیاز میش به احتیاجات غذایی کمتر می‌شود.
نکته: خوراک میش داشتی طی دوره آبستنی و همچنین دوره شیردهی به دلیل رشد جنین و همچنین تولید شیر 400 تا 500 گرم افزایش می‌یابد.
جدول 4- نمونه خوراک پیشنهادی (در دوران شیردهی) و برآورد هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98
| ردیف |
نوع خوراک مصرفی |
مقدار مورداستفاده (گرم) |
قیمت (کیلوگرم- ریال) |
هزینه کل (ریال) |
| 1 |
یونجه خشک |
500 |
18000 |
9000 |
| 2 |
کاه گندم |
120 |
6400 |
768 |
| 3 |
سیلوی ذرت |
750 |
4500 |
3375 |
| 4 |
کنسانتره |
600 |
*19850 |
11910 |
| جمع کل |
1970 |
|
053,25 |
* کنسانتره دوره شیردهی در مقایسه با سایر مراحل گران‌تر است.
جدول فوق خوراک روزانه میش داشتی در دوران شیردهی را نشان می‌دهد. بر اساس این جدول هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98 به ازای هرروز 053,25 ریال برآورد گردید
ب- جیره و خوراک قوچ:
جیره در جنس نر به دو مرحله زیر خلاصه می‌شود:
1- جیره و تغذیه در فصل غیر از جفت‌گیری:
قوچ‌هایی که در فصل غیر جفت‌گیری هستند معمولاً نگهداری آن‌ها در گله برای دامدار ازلحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نیست. بااین‌حال جیره آن‌ها همانند دوره نگهداری است. (مراجعه شود به جدول 1).
2- جیره و تغذیه در فصل جفت‌گیری (فلاشینگ):
در این مرحله قوچ بایستی با علوفه مرغوب مرتع و همچنین مواد باارزش و انرژی بالا همانند جو تغذیه شود. البته باید در نظر داشت که قوچ در این دوره نباید خیلی چاق شود.
جدول 5- نمونه خوراک پیشنهادی قوچ (در دوران جفت‌گیری) و برآورد هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98
| ردیف |
نوع خوراک مصرفی |
مقدار مورداستفاده (گرم) |
قیمت (کیلوگرم- ریال) |
هزینه کل (ریال) |
| 1 |
یونجه |
450 |
18000 |
8100 |
| 2 |
کاه گندم |
120 |
6400 |
768 |
| 3 |
سیلوی ذرت |
730 |
4500 |
3285 |
| 4 |
کنسانتره |
600 |
15500 |
9300 |
| جمع کل |
1900 |
|
453,21 |
جدول فوق خوراک روزانه قوچ داشتی در مرحله فلاشینگ را به وزن 60 کیلوگرم نشان می‌دهد. بر اساس این جدول هزینه جیره غذایی گوسفندان داشتی در سال 98 به ازای هرروز 453,21 ریال برآورد گردید.
کلام پایانی:
آغاز هر کسب‌وکاری نیازمند به داشتن آگاهی و دانش کافی درزمینهٔ به وجود آمدن آن است. دامپروری چه به‌صورت عام (پرورش گوسفند و بز) و یا چه به‌صورت خاص از دسته حرفه و صنایعی است که جهت ورود به این حوزه و ایجاد اشتغال و کسب درآمد، مستلزم داشتن اطلاعات و آگاهی کافی در این امر است.
امیدواریم که این مقاله توانسته باشد اطلاعات لازم را درزمینهٔ جیره غذایی گوسفندان داشتی در اختیار دامداران عزیز گذاشته باشد.
دانلود جیره آماده برای بره پرواری :
|